In het streven naar meer transparantie, verbetering van het inzicht in de financiële positie en voor de vergelijking met andere gemeenten worden zowel in de begroting als jaarrekening een set van financiële kengetallen opgenomen. Kengetallen zijn getallen die de verhouding uitdrukken tussen bepaalde onderdelen van de begroting of balans. De kengetallen zijn het uitgangspunt voor de beoordeling van de financiële positie van de gemeente Venlo. Bij de vaststelling van de financiële verordening in 2016 zijn deze kengetallen door uw raad voorzien van streefwaarden waarbij tevens de context is aangegeven.
De kengetallen maken inzichtelijk over hoeveel (financiële) ruimte de gemeente beschikt om structurele en incidentele lasten te kunnen dekken of opvangen. Ze geven zodoende inzicht in de financiële weerbaar- en wendbaarheid. De kengetallen zullen in samenhang bezien worden, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een beeld geven van de financiële positie.
De financiële positie is geen doel op zich en moet altijd bezien worden in het licht van de totale maatschappelijke opgave van de stad. Het te bereiken maatschappelijke rendement en de bijdrage aan de inhoudelijke beleidsdoelstellingen zijn hierbij van evident belang. De financiële positie is ondersteunend aan het afwegingsproces en moet het bestuur helpen verantwoorde keuzes te kunnen maken voor de (middel)lange termijn.
Samenvatting beoordeling onderlinge verhouding tussen de kengetallen (financiële positie)
In deze paragraaf wordt verderop uitgebreid ingegaan op de analyse en individuele beoordeling van de financiële kengetallen. In onderstaande tabel is een samenvatting opgenomen van de financiële kengetallen.
Financieel kengetal | Streefwaarde | JRK 2016 | BGR 2017 (primitief) | BGR 2017 (na wijz., incl prognose FinRap) | JRK 2017 |
|---|---|---|---|---|---|
Netto schuldquote | <130% | 83% | 89% | 91% | 84% |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | <100% | 69% | 78% | 82% | 75% |
Solvabiliteitsratio | >=20% | 14% | 15% | 9% | 9% |
Grondexploitatie | <35% | 4% | 4% | 4% | 5% |
Structurele exploitatieruimte | >=0% | -1,0% | 0,3% | -3,8% | -5,3% |
Belastingcapaciteit | <=105% | 98% | 97,5% | 97,5% | 97,5% |
Weerstandsvermogen | >=1,0 | 0,68 | 0,91 | -0,01 | 0,00 |
De kengetallen solvabiliteitsratio, structurele exploitatieruimte en weerstandsvermogen bevinden zich fors onder de door u vastgestelde streefwaarden. Daarnaast wordt opgemerkt dat de schuldquotes zich, in positieve zin, bevinden onder de door de VNG afgegeven richtlijnen.
De solvabiliteitsratio is beduidend lager dan de ratio van 100.000-300.000 gemeenten (2016 afgrond 28%) en landelijk totaal (2016: afgerond 35%). De lage waarde van de grondexploitatie dient genuanceerd te worden, omdat onze gemeente voor materiële bedragen deelneemt in - en financieringen heeft verstrekt aan Greenpark, DCGV en TPN (per 1 februari 2017 de entiteit BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo).
Als gevolg van het substantieel negatieve resultaat en het structurele karakter hiervan binnen het budgettair kader sociale domein verslechteren de kengetallen die een relatie hebben met beschikbare eigen vermogen. Dit heeft een forse negatieve invloed op de meerjarige ontwikkeling van de solvabiliteitsratio, ratio weerstandsvermogen en de structurele exploitatieruimte.
In hoofdstuk 1 is uitgebreid ingegaan en de conclusie verwoord voor wat betreft de financiële positie.
Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen.
Deze kengetallen zijn toegelicht in de paragraaf financiering.
Solvabiliteitsratio
Dit kengetal is toegelicht in de paragraaf financiering. Grondexploitatie
Grondexploitaties zijn risicovol en kunnen een forse impact hebben op de financiële positie van een gemeente. Indien gemeenten leningen hebben afgesloten om grond te kopen voor (toekomstige) projecten hebben zij een schuld. Bij de beoordeling van een dergelijke schuld is het van belang om te weten of deze schuld kan worden afgelost wanneer het project wordt uitgevoerd. Van de opbrengst van de aangekochte grond kan immers de schuld worden afgelost.
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale baten. Wanneer de waarde van de grond laag is, loopt een gemeente relatief weinig risico maar is er relatief weinig waarde om de schuld te kunnen verlagen uit grondverkopen.
Het kengetal grondexploitatie van onze gemeente bedraagt bij jaarrekening 2017 5%, iets hoger dan in de begroting. De ontwikkeling van dit kengetal ligt dus in de lijn der verwachting.
Hoewel grondexploitaties voor elke gemeente risicovol zijn, zou uit de relatief lage boekwaarde van de voorraden grond in verhouding tot de totale baten geconcludeerd kunnen worden dat het risico relatief gering is en dat er relatief weinig waarde is om de schuld te kunnen verlagen.
Belangrijke kanttekening hierbij is dat in ogenschouw moet worden genomen dat de gemeente voor materiële bedragen deelneemt in - en financieringen heeft verstrekt aan Greenpark, DCGV en TPN. Dit zijn entiteiten waarin de corebusiness wordt gevormd door grondexploitaties. Per 1 februari 2017 zijn deze exploitaties vervlochten in de nieuwe entiteit BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo. Zouden de Venlose aandelen in deze grondexploitaties meegeteld worden dan zou het percentage beduidend hoger uitkomen dan 5%.
Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is. Hierbij wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten en deze worden vergeleken met de totale baten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van een lening) te dekken. Over het algemeen geldt dus als richtlijn: hoeveel te hoger het kengetal structurele exploitatieruimte, hoeveel te gunstiger dit is voor de gemeente. Als streefwaarde geldt voor gemeente Venlo voor dit kengetal een waarde >=0.
De structurele exploitatieruimte laat bij de jaarrekening een negatief resultaat zien van - 5,3%. Deze ratio ligt daarmee substantieel onder hetgeen bij de begroting werd verwacht (0,3%) en komt ook onder de door u vastgestelde streefwaarde van >=0%. Tevens ligt de ontwikkeling van de ratio onder het beeld ten tijde van de Finrap 2017 (-3,8%). De negatieve structurele exploitatieruimte betekent dat onze structurele lasten op basis van de jaarrekening niet gedekt worden door structurele baten, hetgeen onze financiële positie substantieel verslechterd. Dit wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door het resultaat budgettair kader Sociaal Domein en is, zonder (bij)sturingsmaatregelen, structureel van aard. Zoals aangegeven bij de doelstelling 'sluitende begroting' zijn er bij de eerste begrotingswijziging 2018 - 2021 besluiten genomen die moeten leiden een positief begrotingssaldo in 2019 en evenwicht in het sociaal domein vanaf 2020.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk zicht verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het geeft weer wat de ruimte is om belastingen te verhogen ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het is de bevoegdheid van uw raad met welke omvang de belastingen worden verhoogd. Om de flexibiliteit van de begroting te duiden ten opzichte van het landelijk gemiddelde heeft u een streefwaarde vastgesteld van <105%.
Het kengetal bedraagt 98% en bevindt zicht onder de vastgestelde streefwaarde. Geconcludeerd kan worden dat de totale woonlasten voor een gezin met een woning met gemiddelde WOZ-waarde in gemeente Venlo in 2016 iets lager is ten opzichte van het landelijk gemiddelde (het ijkpunt voor het maximaal te heffen belastingtarief).
Weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen wordt verder toegelicht in de volgende paragraaf.